Kopen is soms leuker dan het bezitten van het product.
Met de volgende kennis ga je begrijpen waardoor dit komt en hoe je bewustere keuzes kunt maken.
My guilty pleasure
Ik begin maar direct met een bekentenis. Ik heb een ‘guilty pleasure’, het kopen van essentiële oliën. Ik ben er dol op, op het kopen, het gebruik, de geuren en de flesjes. Tot zover niets aan de hand. Maar op een gegeven moment bleek ik zoveel te hebben gekocht dat er een overdaad aan flesjes in huis ontstond. Het gebruik bleef achter bij mijn koopgedrag. Het merk dat ik koop heeft een soort abonnementssysteem, waarbij je punten spaart door elke maand een aankoop te doen. Natuurlijk wilde ik daar aan meedoen, ik hou immers van punten inruilen tegen gratis producten. Maar gaandeweg merkte ik het volgende.
Elke maand was het doen van de nieuwe bestelling leuk en spannend. Deze olie wilde ik er zo graag bij hebben! Vol spanning wachtte ik dan op de levering door de pakketdienst. Ik telde de dagen af. En zodra het pakje geleverd was, reed ik op mijn fietsje naar het afhaalpunt. Thuis maakte ik mijn pakje open, rook aan de flesjes en zette ze bij de andere flesjes. Over tot de orde van de dag.
Herken je dit bij het doen van internet-aankopen? Of na het lange wachten op een grote aankoop? Dat het wachten op bijna leuker is dan het krijgen zelf. Wat blijkt nu. Iets willen hebben is iets anders dan blij zijn met het verlangde. Oftewel, je kunt sterker reageren op de mail met het aflevertijdstip van de pakketbezorger, dan dat je blij bent met het geleverde product.
Verschillende componenten bij beloning
Uit dierproeven blijkt dat er 2 verschillende componenten zijn bij een beloning. De ‘wanting-component’ en de ‘liking-component’, zij werken via verschillende neurotransmitters in de hersenen. Neurotransmitters, bijv. dopamine en endorfine, zijn chemische boodschapperstoffen in de hersenen en beïnvloeden ons gedrag.
In het voorste deel van de hersenen geven zenuwcellen dopamine af. Dopamine is actief bij het willen krijgen, bij de ‘wanting-component’ van een beloning. Des te groter de te verwachte beloning hoe meer dopamine er vrij komt. Uit dierproeven is gebleken dat bij ratten de hoeveelheid dopamine sterkt stijgt vlak voor het indrukken van een hefboom, waarmee voedsel vrij komt. De hersenen anticiperen dus al op de beloning.
Maak ik de vertaalslag naar mijn olie-verhaal, dan heb ik mijzelf waarschijnlijk dagenlang wat extra dopamine gegeven door te denken aan de levering en het verkrijgen van mijn bestelling.
‘Wanting’ is niet gelijk aan ‘liking’
En nu komt het! Een beloning willen krijgen is niet gelijk aan het blij zijn met die beloning. Naast de ‘wanting-component’ bestaat namelijk ook de ‘liking-component’. Deze hangt samen met het vrijkomen van endorfine in de hersenen. Endorfine is een neurotransmitter met een morfine-achtige werking. Deze stof wordt door het lichaam aangemaakt en geeft een direct, prettig gevoel. Zo komt het vrij bij hardlopen, maar dus ook bij het consumeren van een beloning.
Na een online aankoop is de tijdspanne van het uitpakken van een pakje natuurlijk korter dan het er op wachten. Ik denk dan ook dat dit de theorie is: dopamine komt bij een uitgestelde aankoop langduriger vrij dan de kortdurende endorfinepiek. Zo ben je misschien wel meer blij tijdens het wachten op de koop dan met de aankoop zelf.
Zodra je realiseert dat jouw iets ‘willen’ eigenlijk een chemische reactie is, kun je een verschil maken tussen het hunkeren naar een aankoop en het daadwerkelijke kopen.
Inmiddels heb ik voorlopig het abonnement opgezegd en wil ik de oliën eerst verder gebruiken. Door het kennen van de verslavende werking van dopamine, weet ik nu dat ik me als een gewoon mens gedraag. Het is immers maar een chemisch stofje in mijn hersenen dat mijn willen versterkt. En omdat ik op dit moment meer producten niet nodig heb, kan ik iets aan mijn koopgedrag doen. Ik kan het voorwerp niet kopen!
Want ik wil geen overvol huis met spullen die ik niet gebruik. En als de olietjes op zijn, ga ik ze zeker weer kopen om ze te gebruiken.
Consumptiegedrag en een huis vol ongebruikte spullen
Ik denk dat veel mensen last hebben van dit consumptiegedrag. Ik zie het terug bij mijn klanten die soms ook meer kopen dan nodig en handig is. Denk daarbij aan boeken, kleding of hobbyspullen. Het resultaat is minder geld in de portemonnee en een vol huis met spullen die vaak niet worden gebruikt.
Het schuldgevoel krijgen ze er na de koop gratis bij.
Koop jij ook meer dan je nodig hebt? Denk dan aan dit verhaal en besef dat het maar een stofje, dopamine, is dat er voor zorgt dat jij iets zo graag wilt hebben. Hopelijk helpt het om minder te kopen.
Of heb je een vol huis en wil je hier iets aan doen? Dat kan ook prima met mijn nieuwe dienstverlening, virtual organizing. Met enkele sessies en tips onderzoeken we wat voor jou werkt. Daarmee ruim je zowel je huis als je hoofd op. Kijk, naar een opgeruimd huis hunkeren, al blij worden van het verwachte resultaat. Dat vind ik nu wel een goede investering 😉!
Neem gerust contact op, ik denk graag met je mee.
